Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası
(Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125.maddesinin 1.fıkrasının (d) bendinde düzenlenmiştir.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası (657 sayılı Kanun Madde 125/D) Tanımı: Fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1-3 yıl durdurulmasıdır.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması, fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 – 3 yıl durdurulması olarak tanımlanmıştır.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası Verilmesini Gerektiren Fiil ve Haller 657 SK. ‘un 125. Maddesinde sayılmıştır.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller şunlardır:
1. a) Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,
2. b) Özürsüz ve kesintisiz 3 – 9 gün göreve gelmemek,
3. c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak,
4. d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak,
5. e) Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak,
6. f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,
7. g) (Mülga:17/9/2004 – 5234/33 md.)
8. h) Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,
ı) Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,
1. j) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak,
2. k) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak,
3. l) Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek,
4. m) Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek,
5. n) Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak,
6. o) Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak
Cezayı Tatbike Yetkili Amirler
657 sayılı Kanun'un 126. maddesi şu şekildedir:
" Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları, disiplin amirleri tarafından; kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler, il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından verilir. Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler"
olayda, anaokulu müdürü, göreviyle ilgili çıkar sağlamak suçundan dolayı kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına çarptırılmıştır.
Ancak, davacı hakkında başlatılan soruşturma sonucunda soruşturmacı "kademe ilerlemesinin durdurulması cezası" ile cezalandırılmasının teklif etmiş, İl Milli Eğitim Disiplin Kurulu ise, cezanın miktarı belirtilmeksizin teklifi kabul etmiştir.
Bilindiği üzere "kademe ilerlemesinin durdurulması cezası"nda ceza 1 ila 3 yıl arasında olabilmektedir. Ceza miktarını ise Valilik belirlemiştir.
Danıştay, cezanın kaç yıl olacağının da il disiplin kurulu kararıyla belirlenmesi gerektiğini belirterek, verilen cezayı yetki bakımından iptal etmiştir. Danıştay kararında, yetkili makamın disiplin kurulu olduğu, atama yetkili amirin sadece onay makam olduğu belirtilmiştir.
“Ankara 12. İdare Mahkemesi, E: 2009/1791, K: 2010/1733 sayılı kararında : 657 sayılı Yasa’nın 127. Maddesinde, nı kanunun 125. Maddesinde sayılan fiile ve halleri işleyenler hakkında belirtilen süreler içinde disiplin soruşturması başlatılması gerektiği, 128. Maddesinde de soruşturmanın tamamlanmasından sonra disiplin amirleri veya kurullarınca disiplin cezası verileceği kurala bağlanmış, Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmelikte de paralele hükümler yer almış, Yönetmeliğin 11. Maddesinde disiplin amirlerinin memurların uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve memurluktan çıkarma cezalarından biriyle cezalandırılması gereken disipline aykırı davranışları öğrendikleri tarihten itibaren kanunen belli süreler içinde disiplin soruşturması başlatarak, gerekli cezayı uygulayarak disiplin cezası verme yetkisinin zamanaşımına uğramasını önlemek sorumluluğunda oldukları belirtilmiştir.
Bu hükümlerin incelenmesinden; herhangi bir fiilin işlenildiğinin öğrenilmesi halinde disiplin amirince bir soruşturmacı atanarak ayrıntılı bir soruşturma yapılmasının sağlanması gerektiği, soruşturmacı atanmadan ve yöntemine uygun bir soruşturma yapılmadan disiplin cezası verilemeyeceği sonucuna varılmaktadır.
Olayda ise, davacının savunmasını alarak disiplin cezası verilmesini öneren soruşturmacı ile dava konusu disiplin cezasını veren kişinin aynı kişi olduğu anlaşılmakta olduğundan bu durumun yukarıdaki değinilen tarafsızlık ilkesini zedelediği açık olup bu yönüyle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gibi kademe ilerlemesi gerektiren bir fiilin sübuta erip ermediğini ve sübuta ermesi halinde bir alt ceza verilip verilmemesi hususlarında karar verme yetkisi disiplin kuruluna ait olduğundan bu yetkinin disiplin amiri tarafından kullanılmasında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle dava konusu işlemin iptaline;”
…
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 128. Maddesine göre aynı Kanun’un 125. Maddesinin (D) fıkrasının (d) bendinin ihlali ile ilgili olarak disiplin amirinin karar verme yetkisi bulunmamakta, bu yetki disiplin kuruluna ait bulunmaktadır.
- Disiplin Kurulları (Yönetmelik, Madde 14/1-a) -Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren hâllerde soruşturma dosyası, kararını bildirmek üzere yetkili disiplin kuruluna ON BEŞ GÜN içinde tevdi edilir. Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren OTUZ GÜN içinde soruşturma evrakına göre kararını bildirir. (Yönetmelik, Madde 31/2)
İtiraz Mercii
Yüksek Disiplin Kurulları (Yönetmelik, Madde 18/1-b) -İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren OTUZ GÜN içinde kararlarını vermek zorundadır. (Yönetmelik, Madde 31/5)
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi, "Asıl cezanın kademe ilerlemenin durdurulması cezası olduğu ve dava konusu işlemin alt ceza uygulaması olarak tesis edildiği hususu göz ardı edilerek İl Disiplin Kurulunca dosyanın üst makam olan Yüksek Disiplin Kuruluna gönderilmesi gerekirken itirazın uygun görülmediğine dair yazının davacıya tebliğ edilmesinin idarenin bütünlüğü ilkesine aykırılık teşkil ettiği, davacının dava konusu işleme karşı yaptığı itirazının değerlendirilmemesi neticesinde dava konusu cezanın da uygulanabilirlik özelliğini haiz olmadığı sonucuna ulaşıldığı" gerekçesiyle, ilk derece mahkemesinin kararını ve dava konusu işlemi iptal etti.
(Ankara Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi E: 2018/1808. K: 2018/2885
İtiraz Merciinin Karar Süresi
Kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren YEDİ GÜNDÜR. (Yönetmelik, Madde 35/2)
Disiplin Soruşturması Zamanaşımı Süresi
Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren; KADEME İLERLEMESİNİN DURDURULMASI cezalarında BİR AY içinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin SORUŞTURMASI AÇILAMAZ. (Yönetmelik, Madde 32/1-a)
Usule İlişkin Diğer Kurallar
- Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına ilişkin soruşturma süreci sonunda disiplin amiri savunmayı aldıktan sonra soruşturma dosyasını disiplin kuruluna gönderir. (Yönetmelik, Madde 30/5) -Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren hâllerde soruşturma dosyası, kararını bildirmek üzere yetkili disiplin kuruluna ON BEŞ GÜN içinde tevdi edilir. Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren OTUZ GÜN İÇİNDE soruşturma evrakına göre kararını bildirir. (Yönetmelik, Madde 31/2) -Disiplin cezası verilmesini gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren İKİ YIL geçmiş ise disiplin cezası verilemez. (Yönetmelik, Madde 32/2)
Cezanın Tekerrürü ve Alt Ceza Uygulanması
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmesine sebep olmuş bir fiil veya halin cezaların özlük dosyasından silinmesine ilişkin süre(10 yıl) içinde tekerrüründe bir derece ağır ceza uygulanır. Aynı derecede cezayı gerektiren fakat ayrı fiil veya haller nedeniyle verilen disiplin cezalarının üçüncü uygulamasında bir derece ağır ceza verilir.
Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi alan memurlar için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir.
Yukarıda sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlıkları itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin cezaları verilir.
Öğrenim durumları nedeniyle yükselebilecekleri kadroların son kademelerinde bulunan Devlet memurlarının, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verilmesini gerektiren hallerde, brüt aylıklarının ¼’ü – ½’si kesilir ve tekerrüründe görevlerine son verilir.
Özel kanunların disiplin suçları ve cezalarına ilişkin hükümleri saklıdır. Yukarıda yazılı disiplin kovuşturmasının yapılmış olması, fiilin genel hükümler kapsamına girmesi halinde, sanık hakkında ayrıca ceza kovuşturması açılmasına engel teşkil etmez.
Kanuni Düzenlemeler
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. maddesinin üçüncü fıkrası “geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi alan memurlar için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir” hükmünü taşımaktadır.
Benzer hükümler kamu personeli ile ilgili diğer kanunlarda da yer almaktadır. Örnek vermek gerekirse:
7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanunun 7/2. maddesi: “Kurumda geçmiş hizmetleri sırasında çalışmaları olumlu bulunan ve iyi veya çok iyi derecede değerlendirme puanı alan personel için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir.”
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53/D maddesinin üçüncü fıkrası: “Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan veya ödül veya başarı belgesi alanlara verilecek disiplin cezalarında bir derece alt ceza uygulanabilir. Bir derece alt cezayı, asıl cezayı vermeye yetkili makam verir.”
Bir Alt Ceza Uygulanabilmesi İçin Gereken Şartlar
Kanun hükümlerinden de görüleceği üzere alt ceza uygulanabilmesi için bazı şartların varlığını gerekmektedir. Bu şartları aşağıdaki şekilde sıralandırabiliriz:
1. Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaların olumlu olması
2. Ödül veya başarı belgesi alınması
3. İyi veya çok iyi derecede değerlendirme puanı alınması
Kamu idareleri kimi zaman bu şartlardan sadece birisinin varlığını hatta personelin temiz bir sicile sahip olmasını, ya da daha önce herhangi bir disiplin cezası almamış olmasını alt ceza uygulanması için yeterli görebilmektedir. Ancak yukarıda belirtilen Kanun hükümleri genellikle bu şartların birlikte gerçekleşmesini aramaktadır.
657 sayılı Kanun kapsamındaki personel için 1 ve 2, 7068 sayılı Kanun kapsamındaki kolluk personeli için 1 ve 3 numaralı şartların birlikte varlığı gerekirken 2547 sayılı Kanun kapsamındaki personel 1 veya 2 numaralı şartlardan birinin varlığı halinde alt ceza uygulamasından yararlanabilecektir.
Bir Alt Cezayı Vermeye Yetkili Makam
Bir derece alt disiplin cezası müstakil bir ceza olmayıp asıl cezaya bağlı olan ve asıl ceza sebebiyle var olan bir cezadır. Bu nedenle bir derece alt cezanın asıl cezayı vermeye yetkili disiplin amiri ya da kurulu tarafından verilmesi gerekmektedir. Nitekim 2547 sayılı Kanununun 53/D maddesinde “bir derece alt cezayı, asıl cezayı vermeye yetkili makam verir” denilmektedir. Danıştay 12. Dairesi de 08.04.2019 tarihli ve E 2018/194, K 2019/2517 sayılı Kararında alt ceza verme yetkisinin asıl cezayı verme yetkisine sahip olan makamda olduğunu belirtmiştir: “657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen alt ceza uygulamasının ayrı bir disiplin cezası niteliği taşımadığı ve asıl cezayı vermeye yetkili olan disiplin amirinin ya da kurulun alt cezayı vermesi gerektiği hususu Dairemizin yerleşmiş bir içtihatıdır”.
Alt Ceza Uygulamasında İdarenin Takdir Yetkisi
Kanun hükümleri alt ceza uygulanması konusunda idareye takdir yetkisi tanımaktadır. Bununla birlikte tüm idari işlemlerde olduğu gibi alt ceza uygulanması konusunda da idareye tanınan takdir yetkisi kamu yararına, hizmet gereklerine ve hukuka uygun bir şekilde kullanılmalıdır. Aşağıda değinilen Danıştay kararlarından da görüleceği üzer kamu personeli hakkında disiplin cezası tesis edilirken alt ceza uygulanması için gereken şartların var olup olmadığının değerlendirilmesi, bu şartların varlığına rağmen alt ceza uygulanmıyorsa bunun nedenlerinin açıklanması gerekmektedir.
Alt Ceza Uygulaması Danıştay Kararları
Danıştay 10. Dairesi 23.10.1989 tarihli ve E 1989/203, K 1989/1825 sayılı Kararında geçmiş hizmetleri ve sicilleri olumlu olan memurlar hakkında bir derece hafif disiplin cezası verilmemesini hukuka aykırı bulmuştur.
Danıştay 8. Dairesi, 28.10.1991 tarihli ve E 1991/1399, K 1911/1677 sayılı Kararında, şartların varlığın rağmen bir alt ceza uygulanmaması durumunda bunun nedeninin açıklanması gerektiğini belirtmiş, başarı belgesi alan, geçmiş hizmetleri olumlu ve sicili temiz olan personele gerekçe gösterilmeksizin bir alt ceza uygulanmamasını hukuka aykırı bulmuştur.
Danıştay 12. Dairesi, 30.10.2001 tarihli ve E 2000/2310, K 2001/3576 sayılı Kararında; bir derece hafif disiplin cezası verilmesi koşulları tartışılmaksızın verilen disiplin cezasını hukuka aykırı bulmuştur.
Danıştay 12. Dairesi 09.10.2002 tarihli ve E 2000/2702, K 2002/2982 sayılı Kararında; memurluk sıfatıyla bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici harekette bulunulduğunun sabit olmasını ve görev durumunu dikkate alarak bir alt ceza uygulanmamasını hukuka aykırı bulmamıştır.
Danıştay 8. Dairesi, 05.10.2005 tarihli ve E 2004/3009, K 2005/3910 sayılı Kararında, kamu personeline disiplin cezası verilirken geçmiş hizmetleri ve sicilinin dikkate alınarak bir alt ceza uygulanı p uygulanmayacağının değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiş ve bu yönde bir değerlendirme yapılmadan verilen disiplin cezasını hukuka aykırı bulmuştur.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu 22.02.2007 tarihli ve E 2005/374, K 2007/103 sayılı Kararında; disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurulların öncelikle; ilgililerin geçmiş hizmetleri ile sicil durumlarına göre bir alt ceza ile cezalandırılıp cezalandırılmayacağı konusunda bir değerlendirme yapmaları ve bu değerlendirmenin sonucuna göre ceza vermeleri gerektiğini belirtmiş ve bu duru gözardı edilerek verilen disiplin cezasını hukuka aykırı bulmuştur.
Görüldüğü üzere Danıştay kamu personeli hakkında disiplin cezası verilirken alt ceza uygulanması için gereken şartların bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi gerektiği görüşündedir.
Yine Danıştay’a göre şartları olmasına rağmen alt ceza uygulanmamışsa bunun gerekçesinin idare tarafından açıklanması gerekmektedir.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası Vermeye Yetkili Amirler
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası, memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra, atamaya yetkili amirler il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından verilir.
Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler.
Özel kanunların disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullarla ilgili hükümleri saklıdır.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezasında Karar Süresi ve Zamanaşımı
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren hallerde soruşturma dosyası, kararını bildirmek üzere yetkili disiplin kuruluna 15 gün içinde tevdi edilir. Disiplin kurulu, dosyayı aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde soruşturma evrakına göre kararını bildirir.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve halleri işleyenler hakkında, bu fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren bir ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren nihayet iki yıl içinde disiplin-cezası verilmediği takdirde ceza-verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Memurun Savunma Hakkı
Devlet memuru hakkında savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Soruşturmayı yapanın veya yetkili disiplin kurulunun 7 günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezasının İptal Nedenleri
• Maddede belirtilen fiil ile cezanın örtüşmemesi,
• Fiil ve halin öğrenilmesinden sonra 1 ay içerisinde disiplin soruşturmasına başlanmaması,
• Fiil ve halin öğrenilmesinden sonra 2 yıl içinde ceza verilmemesi,
• Cezanın memurun disiplin amiri dışında biri tarafından verilmesi,
• Disiplin soruşturmasını yapan ile ceza veren kişilerin aynı olması,
• Savunma hakkı verilmemesi veya 7 günden az savunma hakkı verilmesi,
• Usulüne uygun bir disiplin soruşturması yapılmaması,
• Memura atfedilen fiilin sübuta ermediğinin anlaşılması,
Gibi nedenler kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının iptal nedenlerindendir.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası İle İlgili Diğer Hususlar
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılanlar 10 yıl boyunca daire başkanı kadrolarına, daire başkanı kadrosunun dengi ve daha üstü kadrolara, bölge ve il teşkilatlarının en üst yönetici kadrolarına, düzenleyici ve denetleyici kurumların başkanlık ve üyeliklerine, vali ve büyükelçi kadrolarına atanamazlar.
Disiplin cezaları memurun özlük dosyasına işlenir. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alan memur, bu cezanın uygulanmasından 10 sene sonra atamaya yetkili amire başvurarak, verilmiş olan cezalarının özlük dosyasından silinmesini istenebilir.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir. İtirazda süre, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren yedi gündür. Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir.
İtiraz mercileri, itiraz dilekçesi ile karar ve eklerinin kendilerine intikalinden itibaren otuz gün içinde kararlarını vermek zorundadır.
İtirazın kabulü hâlinde, disiplin amirleri kararı gözden geçirerek verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilirler.
Disiplin cezalarına karşı cezanın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idari yargı yoluna başvurulabilir.